1.
Người Ngu Ăn Muối
Thuở xưa, có một người ngu đến nhà bạn
thăm, chủ nhà mời ở lại dùng bữa cơm đạm bạc. Chàng chê canh lạt không ngon.
Chủ nhà bèn thêm một chút muối, chàng ăn cảm thấy ngon lành.
Chàng tự nghĩ:
Canh ngon là nhờ muối thêm vào, dùng ít
còn vậy, nếu dùng nhiều chắc chắn ngon đặc biệt.
Thế rồi, chàng xin chủ nhà một chén muối
bỏ trong miệng nuốt hết! Vì chất muối mặn kinh hồn, chàng cảm thấy gần như sắp
chết, bèn vội vàng móc họng cho mửa muối ra.
Chuyện này tỉ dụ: Phàm người tu hành phải tiết chế sự ăn uống
cho vừa phải, biết đủ muốn vừa, thì đối với thân thể và sự tu hành đều có ích
lợi. Nhưng có bọn ngoại đạo sai lạc tuyên truyền, uốn cong thành ngay quá mức,
đề xướng lên thuyết không cần ăn uống, nhận cho là phương pháp có thể đắc đạo. Do
đây có người đoạn thực bảy ngày, mười lăm ngày, kết quả là ảnh hưởng đến thân
thể đói khát mà chết, và đối với công hạnh không có một điểm lợi ích; đó chỉ là
hành động sai lầm.
Người
hành pháp như thế cùng người ăn muối kia đều là cử động ngu xuẩn đáng chê cười
cả.
2.
Ðể Dành Sữa
Thuở xưa, có một người dự định tháng sau
đãi khách, cần có số nhiều sữa bò, do đó phải dự trù trước đến lúc ấy mới khỏi
thiếu hụt.
Người kia tự nghĩ:
Mỗi ngày mình nặn sữa để dành, cần phải
có cái thùng cây rất lớn; xét kỹ ra sữa để trong thùng cây lâu ngày dễ bị hư
hoại, chi bằng để trong vú bò, đến ngày đãi khách hãy nặn ra một thể, đã ít tốn
công lại được sữa mới, chẳng phải đó là phương pháp tuyệt diệu ư?
Thế rồi chàng dắt bò mẹ nhốt riêng, bò
nghé nhốt riêng chỗ khác, và không nặn sữa mỗi ngày.
Qua tháng sau đến ngày đãi khách, chàng
dắt bò mẹ ra nặn lấy sữa tươi đãi khách, nhưng dùng hết sức nặn mà một giọt
cũng không có, làm cho khách dự tiệc không thể nín cười.
Chuyện này tỉ dụ: Người muốn làm hạnh bố thí mà đợi đến khi nhiều
tiền mới làm việc cứu giúp kẻ khốn cùng. Nghĩ thế rất lầm. Chúng ta phải nên
tranh thủ thời gian kịp thời làm hạnh bố thí, chẳng vậy thì cùng với người ngu
để dành sữa trong vú bò không khác.
3.
Khoanh Tay Chịu Đòn
Thuở xưa, có một anh ngốc sói đầu; ngày
nọ có người thấy đầu anh không có tóc bèn dùng trái lê đánh lên, đầu anh bị
đánh nhiều lần, máu ra lênh láng.
Tuy bị đánh, anh ngốc vẫn đứng im lặng
chịu đòn, không kháng cự, không trốn tránh.
Bấy giờ có người thấy thế trong lòng bất
nhẫn liền bảo anh rằng:
Vì sao anh cứ đứng trơ ra mà chịu đánh?
Nếu không đánh lại, thì nên tránh đi mới phải. Kìa xem, đầu anh đầy cả máu
không sợ đau à?
Anh ngốc đáp rằng:
Ôi! Người ngu này rất xấc láo, nó không
hiểu gì cả. Vì thấy đầu ta không tóc, nó tưởng là viên đá xinh xắn mới tùy tiện
dùng trái lê đánh lên, không biết đó là đầu ta. Nó đánh ta đến nỗi máu ra lênh
láng. Ông ơi! Ðối với hạng người vô trí thức ấy, ta chẳng biết tính làm sao
được.
Người kia nghe rồi rất giận, liền mắng
trách anh ngốc rằng:
Anh thật là đáng thương, người ta đánh
đến nỗi đầu bị thương, máu ra dường ấy, mà vẫn đứng chưn không lay động, như
thế chẳng phải ngu si chứ là gì?
Chuyện này tỉ dụ: Có một số ít các vị Tỳ kheo, không thể chân
thật giữ giới, tu định, học huệ, chỉ gò ép oai nghi bên ngoài để mong được
người cúng dường cung kính. Kết quả tự mình chịu khổ vô cùng.
Bậc
tu hành thế này và người ngốc kia đều là hạng ngu si cả.
4.
Giả Chết Dối Chồng
Thuở xưa, có anh chàng cưới người vợ rất
đẹp, nhưng tánh tình không được đứng đắn, chàng thương yêu vợ vô cùng; nhưng
trái lại nàng chẳng yêu chàng, vì thế mà nàng có tình nhân khác, thường có ý
muốn bỏ chồng để kết duyên với người nàng thích.
Thừa dịp chồng đi vắng, nàng tìm một bà
già rồi kín đáo dặn rằng:
Sau khi tôi đi khỏi nhà, xin bà tìm thây
một cô gái khác để vào đây, chông tôi có trở về, bà cho chàng biết là tôi đã
chết.
Bà già đã làm y như lời nàng dặn.
Khi trở về nhà, người chồng nghe thấy tin
thật rất buồn rầu, đau đớn, kề bên thi hài khóc lóc rất lâu, rồi mới đem thi
hài người con gái ấy hỏa táng, đem tro xương đựng trong cái đãy, ngày đêm mang
theo mình để kỷ niệm mảnh tình quá khứ.
Còn vợ chàng lúc ấy đã kết duyên cầm sắt
với tình nhân.
Nhưng trải qua nhiều ngày, biết được tình
nhân đã nhàm chán, phụ rẫy nàng, lòng nàng lại tưởng nhớ đến người chồng cũ,
bèn vội vã trở về thưa với chàng rằng:
Tôi là vợ chàng, nay đã trở về.
Người chồng bảo:
Vợ tôi chết đã lâu! Cô là ai đến đây nói
dối là vợ tôi để làm gì?
Mặc dù nàng biện bạch đôi ba phen, yêu
cầu chàng thừa nhận, nhưng chàng quyết tin chắc vợ chàng đã chết, nên không
nhận nàng là vợ.
Chuyện này tỉ dụ: Người đã bị thành kiến làm chủ rồi, thì rất
khó cãi đổi. Như bọn ngoại đạo nghe lời ngụy tà, tâm sanh mê hoặc, chấp trước
cho là chân thật, vĩnh viễn không thể hoán cãi hồi tâm, dù nghe giáo pháp chân
chánh cũng không chịu tin tưởng thọ trì.
5.
Khát Không Uống Nước
Thuở xưa, có một người đi đường rất khát
nước, muốn tìm nước uống để giải khát. Xem thấy sương mù tận đằng xa, y tưởng
là nước. Sau lại kiếm đông, tìm tây, gặp được giòng sông nước trong leo lẻo,
chảy thao thao không ngừng, anh chỉ đứng xem mà không chịu uống.
Có người thấy thế lấy làm quái lạ, hỏi
rằng:
Anh vì khát đi tìm nước để uống, hiện tại
tìm được nước rồi, tại sao không uống?
Anh trả lời phi thường quái lạ:
Nước nhiều như thế này, anh uống hết được
không? Tự xét thấy, uống hết được tôi mới uống. Ðã biết uống không sao uống hết
được, nên tôi không uống, có thế thôi.
Ai nấy nghe xong đều chê cười anh.
Chuyện
này tỉ dụ: Có một ít người lý luận bướng bỉnh, chấp chặt chỗ kiến giải của
mình, không gần được chân lý, cho là giới luật của Phật dạy rất rộng lớn,
nghiêm ngặt một thời không thể toàn bộ thọ trì, bèn bỏ không thọ. Do đấy, họ cứ
y nhiên trôi lăn trong vòng sanh tử chịu khổ vô cùng, trọn đời không có hy vọng
đắc đạo. Hành động như vậy thật đáng chê cười mà cũng đáng thương xót.
6.
Giết Con Thành Gánh
Thuở xưa, có người nuôi bảy đứa con,
trong số ấy có một đứa chết, anh để thi hài trong nhà rồi tự mình và cả gia
đình bỏ nhà đi nơi khác. Người láng giềng thấy thế hỏi rằng:
Sao anh không đem đứa con đã chết của anh
ra ngoài mai táng, lại bỏ nhà đem nhau đi ra ngoài? Hành vi như thế rất là dại
dột.
Anh nghe xong, trả lời:
Người chết phải đem ra ngoài mai táng,
đúng hay sai chẳng cần, vậy có thể bảo cho tôi biết phải làm cách nào không?
Than ôi! Chỉ có cách là giết thêm một đứa nữa, mới có thể thành gánh, gánh đi
chôn. Kết quả là anh giết một đứa con nữa để cùng đứa con đã chết, rồi chất
thành một gánh, gánh lên chôn trên núi cao.
Chuyện
này tỉ dụ: Tỳ kheo phạm một điều giới luật, không chịu sám hối, ăn năn, trở lại
muốn tìm cách che giấu sự thật, làm bộ như người trì giới thanh tịnh tranh
nghiêm.
Người
khác thấy thế, vạch bày chỉ trích:
Người
xuất gia giữ giới phải như giữ gìn ngọc minh châu, tại sao đã tái phạm mà không
chịu sám hối?
Tỳ
kheo ấy cứ ngang nhiên làm nhiều việc ác, phá giới để rồi sám hối một lúc cho
tiện luôn. Tỳ kheo phá giới như thế cùng với người giết con thành gánh kia đều
là hạng ngu xuẩn vô trí cả.
7.
Nhận Người Làm Anh
Thuở xưa, có người nhà rất giàu, cử chỉ
đứng đắn lại thông minh, vì thế kẻ xa người gần đều thán phục, ái mộ. Bấy giờ
có một người đến nhận làm anh mình, thường thuờng qua lại thân thích phi
thường. Chàng này nhận người nhà giàu làm anh để chi thế? Mục đích chỉ vì muốn
lợi dụng tiền bạc.
Sau đó, người nhà giàu kia sa sút khôn
cùng, vỡ nợ, chàng ta trở mặt lãnh đạm và nói thẳng với người nhà giàu kia
rằng:
Ngươi không phải là anh ta.
Chuyện này tỉ dụ: Có bọn ngoại đạo lợi dụng và trộm cắp một bộ
phận ngụ ngôn, phương pháp và nghi thức của Phật pháp, đem làm giáo pháp của
bọn họ thường dùng. Nhưng hoàn toàn không có thật tâm tin tưởng, phụng trì, chỉ
muốn ngăn che âm mưu tội ác của bọn họ, tuy thế giáo pháp của Phật không bao
giờ bị bọn lừa đảo lợi dụng.
8.
Trộm Áo Nhà Vua
Thuở xưa, có người nhà quê, lẻn vào kho
áo của vua lấy trộm một bộ y phục, rồi lén chạy đến một phương xa. Sau khi vụ
mất trộm bị phát giác, nhà vua bèn phái nhiều binh lính đến các nơi tra tìm,
cuối cùng bắt được tên ăn trộm đưa về tòa án. Khi bị thẩm vấn, y không thừa
nhận y phục này là đã lấy trộm của vua, còn nói là di sản của tổ phụ lưu truyền
lại. Vua mới bảo y lấy y phục ấy mặc thử.
Y không biết cách mặc, đem món đáng mặc
trên cánh tay mà mặc dưới chân, đem món đáng mặc ngang lưng bụng mà mặc lên
trên đầu.
Vua thấy thế phán rằng:
Ngươi mặc lộn như vậy, chứng tỏ y phục
đây chẳng phải của tổ phụ ngươi lưu truyền. Huống nữa y phục này là của vua và
các quan mặc, tổ phụ ngươi làm gì có thứ này?
Tên ăn trộm cứng họng, không thể trả lời
được, đành phải cúi đầu thừa nhận.
Chuyện này tỉ dụ: Ngoại đạo ăn trộm giáo nghĩa của Phật pháp làm
của mình; nhưng vì không hiểu rõ chân nghĩa Phật pháp; ăn trộm rồi để đó chứ
không dùng được chuyện gì, chỉ được cái điên đảo tạp nhạp không thứ tự, lớp
lang. Kết quả không khỏi bộc lộ bản chất của bọn họ.
9.
Kẻ Ngốc Khen Cha
Thuở xưa, có một người hay khen ngợi đức
hạnh của cha mình trước mặt nhiều người khác: Nào là cha anh lòng rất nhân từ,
không bao giờ làm tổn hại ai cả, nào là cha anh không bao giờ cướp giựt, lừa
gạt tài vật của ai, nào là đối đãi với mọi người rất công bình chánh trực,
không bao giờ nói dối mà lại hay giúp đỡ người trong khi nguy khốn v.v...
Lúc ấy có một người ngu thấy thế tự nghĩ:
"Mình cũng nên khen cha mình một phen".
Nghĩ xong, anh bèn nói:
Ðức hạnh của cha tôi còn hơn đức hạnh phụ
thân ông!
Người chung quanh bèn hỏi:
Ðức hạnh ông thân anh như thế nào?
Người ngu liền đáp:
Cha tôi từ nhỏ tuyệt đường dâm dục, chẳng
hề biết gì về việc ấy.
Ai nấy nghe cũng đều bật cười mà nói: Nếu
quả thật cha anh từ nhỏ đoạn dục thì làm sao sanh được anh? Nghe hỏi anh nọ đừ
người ra chẳng biết phải trả lời làm sao.
Chuyện này tỉ dụ: Khen chỗ tốt của người cần phải phù hợp với
thực tế. Nếu cố bịa lời khen giả dối, chẳng những không hiệu quả gì, mà lại làm
cho người khinh bỉ. Do đó trong năm giới của Phật giáo cấm vọng ngữ là một.
10.
Phú Ông Cất Lầu
Thuở xưa, có một người nhà giàu rất ngu
si, không biết việc gì cả. Một hôm chàng đi đến nhà một phú ông khác, đó là một
nhà lầu ba tầng, xinh đẹp không đâu bằng, lòng chàng rất ham thích và tự nghĩ:
Tiền của ta ít hơn người này, nhưng lẽ
nào không cất được 1 trong 3 tầng ấy sao?
Ðoạn chàng về nhà liền cho mời một nhà
kiến trúc đến hỏi rằng:
Ông có thể cất lầu ba tầng không?
Nhà kiến trúc đáp:
Ðược, tôi đã làm nhiều nơi rồi.
Chàng nói:
Tốt lắm, ông nên làm ngay cho tôi một tòa
lầu ba tầng, giống như của bạn tôi.
Nhà kiến trúc đem công nhân khởi sự ban
đất, đắp nền, xây đá, lên tường.
Cách ít hôm, anh chàng nhà giàu đến xem
xét, không thấy tầng lầu thứ ba, bèn hỏi nhà kiến trúc:
Hiện tại ông đang là gì đó?
Nhà kiến trúc trả lời:
Tôi làm nhà lầu ba tầng cho ông đây.
Chàng lại hỏi:
Tại sao cất tầng lầu ba mà lo xây tầng
dưới, không chịu cất nội tầng trên cho tôi?
Nhà kiến trúc trả lời:
Phải cất từ tầng dưới lên, không cất hai
tầng dưới làm sao có thể cất được tầng thứ ba? Không suy nghĩ kỹ, lập tức chàng
ngăn rằng:
Không, không, tôi không cần làm hai tầng
dưới, tôi chỉ muốn làm nội tầng thứ ba thôi, ông nên làm cho tôi một tầng chót
trên cho mau chóng. Nhà kiến trúc nghe xong cười to, đôi ba phen giảng rõ cho
chàng nghe, nhưng chàng quá cố chấp, kiên quyết yêu cầu nhà kiến trúc chỉ làm
tầng thứ ba.
Nhà kiến trúc không có cách gì làm cho
chàng hiểu rõ được, đành phải đình công việc cất nhà.
Chuyện này tỉ dụ: Ðệ tử của Phật không chịu cung kính thừa sự
Tam bảo, thiết thật tu: "giới, định, huệ" nền tảng tam học khởi tu,
chỉ giãi đãi, biếng nhác, tưởng lầm là không cần phải trải qua tam quả: Sơ quả
Tu Ðà Hoàn, nhị quả Tu Ðà Hàm, tam quả A Na Hàm, mà muốn lập tức chứng quả thứ
tư là quả A La Hán, đệ tử ấy cùng với phú ông muốn cất tầng thứ ba đều là hạng
ngu si không tưởng!
11.
Bà La Môn Giết Con
Thuở xưa, có một phái ngoại đạo kêu là Bà
La Môn, trong bọn họ có một người tự xưng là có thể biết được quá khứ vị lai,
đối với các học vấn diễn nói trôi chảy không sợ sệt. Chàng muốn phô trương bản
lãnh của mình, bèn đi đến địa phương khác, trước mặt mọi người ôm con khóc lóc
thảm thiết.
Có người hỏi:
Tại sao anh khóc nhiều thế?
Chàng trả lời:
Con tôi trong bảy ngày nữa sẽ chết, vì thế
nên tôi rất đau buồn.
Mọi người khuyên chàng rằng:
Hiện nay con anh khỏe mạnh như thế, trong
bảy ngày nữa làm sao chết được? Có lẽ anh tính lầm, há chẳng phải là sự buồn
khổ vô ích sao? Chàng trả lời:
Tôi tính rất chính xác, đối với mặt trời,
mặt trăng, vũ trụ, vạn vật, từ xưa nay tôi không tính lầm bao giờ.
Ðến hạn bảy ngày đứa con của chàng không
chết, nhưng vì chàng muốn bảo tồn danh dự, bèn giết đứa con để chứng minh cho
điều dự đoán không lầm, khiến cho mọi người tin phục, mong cầu danh tiếng, lợi
dưỡng cho mình.
Chuyện này tỉ dụ: Ngoại đạo tự xưng đắc đạo, xong không có thật
đức tu hành, vì muốn cho mọi người tin phục, mà không tiếc xử dụng những thủ
đoạn độc ác, giả dối, hư ngụy, dối thế, trộm danh, cũng như vị Bà La Môn giết
con để dối đời như trên không khác.
12.
Quạt Nước Đuờng
Thuở xưa, có người chuyên môn nấu đường
cát, đang lúc nấu đường tại nhà, bỗng có người nhà giàu đến chơi. Muốn xu phụng
người ấy, anh bèn mời người nhà giàu uống một chén nước chè.
Anh bỏ một ít đường và rót thêm chút nước
vào nồi bắc lên lò nấu.
Chụm lửa rất nhiều, nên chẳng bao lâu
nước đường sôi lên sùng sục. Anh sợ nước đường nóng, rồi người nhà giàu phải
chờ lâu mới uống được, liền tính làm nguội bớt nước, bèn nỗ lực quạt nước đường
trong nồi, xong anh lính quýnh quên nhắc nồi ra khỏi lửa, vì thế tuy quạt rất
lâu mà đường vẫn sôi mãi. Anh nỗ lực quạt mau, khiến mồ hôi chảy dầm dề trên
trán.
Mọi người chung quanh thấy thế, đều chê
cười anh ta và bảo rằng:
Anh làm thế chỉ phí công vô ích, không
tắt lửa dưới nồi mà chỉ quạt nước trong nồi làm sao nước nguội được?
Chuyện này tỉ dụ: Nếu chúng ta không từ lửa dữ, tham, sân, si
phiền não căn bổn mà diệt trừ, thì không thể nào đạt đến chỗ giải thoát thanh
tịnh. Mặc dù chúng ta đem hết sức bình sanh tu theo khổ hạnh vô ích, cũng chỉ
luống nhọc vô công, không có sự bổ ích thực tế, tương lai y nhiên trôi lăn
trong vòng sanh tử chịu khổ vô cùng.
13.
Sự Thật Chứng Minh
Có một nhóm người ngồi trong nhà bình
luận phạm hạnh của một người khác. Trong nhóm ấy, có người nói rằng:
Người đó cái gì cũng hay cả, chỉ có hai
điều không tốt: Ðiều thứ nhất là hay nổi sân, điều thứ hai là chạm việc hay lỗ
mãng.
Ðang lúc y nói thế, bất ngờ người kia đi
ngang qua cửa nghe lọt vào tai, lập tức nổi giận đùng đùng, nhảy bổ vào nhà vừa
đánh y vừa nói:
Ta nổi sân hồi nào, ta lỗ mãng với ai
đâu?
Bấy giờ mọi người đều nói:
Cử động của người hiện tại chẳng đủ chứng
minh cho sự sân hận và lỗ mãng của người sao?
Chuyện này tỉ dụ: Có một hạng người có lỗi mà không tự nhận,
người khác đưa ý kiến giải bày, chẳng những không hết lòng tiếp nhận, trở lại
xấu hổ nổi sân, tìm cách báo phục, làm thế không chỉ trở ngại cho sự tiến bộ
của tự mình, mà lại làm bộc lộ và phát triển tội ác xưa nay, chịu hậu quả bất
lương nữa.
14.
Giết Kẻ Dẫn Đường
Thuở xưa, có một đoàn thương gia dự định
đến phương xa để tìm kế sanh sống.
Ðường đi phải trải qua một đồng rộng, cả
đoàn đều không rành đường, mới bàn tính với nhau mời một người đi theo chỉ lối;
rồi họ cùng nhau khởi cuộc hành trình.
Ði được nửa đường, họ đến một cánh đồng
bao la bát ngát, gặp một ngôi miếu thần.
Theo tập quán nơi đó, đoàn phải giết một
người tế miếu mới đi qua khỏi được.
Ðoàn thương gia cùng nhau bàn luận riêng,
ai cũng cho rằng: Trong bọn chúng ta đều là bà con thân thích và đồng hương,
chỉ có người dẫn đường là người ngoài chi bằng giết người này để cúng tế.
Bàn tính xong xuôi, họ bèn đem người dẫn
đường ra giết.
Cúng tế xong, họ lên đường, nhưng vì
không có người dẫn lối, nên cả bọn lạc lỏng, bơ vơ nơi cánh đồng bát ngát.
Sau cùng cả bọn họ đều bị chết ở giữa
đường dài.
Chuyện này tỉ dụ: Muốn vào biển Phật pháp để lượm của báu, phải
nên tu pháp lành làm vị tiên đạo. Có một ít người xưa nay điên đảo tu hành,
không chịu khảo nghiệm sự thật, luôn luôn náo động không an, mạt sát hạnh lành,
vọng tưởng, mê chấp, mà muốn thủ lấy chân bảo pháp tài. Kết quả chỉ hằng đọa
nơi bến mê, biển khổ, trọn đời không có nẻo thoát ly.
15.
Muốn Con Mau Lớn
Thuở xưa, có một ông vua sanh được nàng
Công chúa, vua yêu quí vô cùng, mong muốn nàng mau lớn, bèn mời vị lương y đến
thương lượng:
Người có thuốc gì để cho con gái trẫm
uống vào mau lớn chăng?
Lương y trả lời:
Hạ thần nhứt định sẽ tìm được thuốc hay
nhưng phải đến phương xa mới có. Hạ thần yêu cầu Bệ hạ một điều kiện là trong
thời gian hạ thần đi tìm thuốc, Bệ hạ không được đến thăm công chúa. Chừng nào
hạ thần đem thuốc về cho công chúa uống rồi, Bệ hạ hãy đến thăm.
Vua trả lời ưng thuận.
Vị lương y đi tìm thuốc phương xa kể đã
12 năm chẵn mới đem thuốc trở về.
Sau khi công chúa uống thuốc xong, lương
y bèn đem công chúa đến yết kiến vua trong cung nội.
Vua thấy công chúa đã trưởng thành, lòng
mừng khôn xiết, nói với lương y rằng:
Người thật là vị lương y đại tài, không
ai bì kịp; công chúa nhờ uống thuốc của người mà chóng lớn đến thế!
Ðoạn vua bảo quan tả hữu ban thưởng cho
lương y rất nhiều tài vật.
Người đương thời đều cười vua là người
dại dột, không biết tính tuổi của con mình.
Chuyện này tỉ dụ: Người tu tập Phật pháp cần phải chân thật hành
trì, tự hiểu hễ nước đến thì ao thành, giòng trong thì trăng hiện, công đức
được vẹn toàn. Nếu không chịu hành trì đúng theo Phật pháp, cố gắng chân thật
dụng công, mà chỉ mong cầu cho mau có kết quả, thì thật là sai lầm. Hạng người
hành động như thế cùng ông vua muốn con mau lớn như kia đều là hạng ngu si đáng
chê cười cả.
16.
Tưới Mía Bằng Nước Mía
Thuở xưa, có hai người đều làm nghề trồng
mía, họ thi đua với nhau, đưa ra đề nghị: Ai trồng lên tốt thì được thưởng, còn
ai trồng xấu thì phải phạt.
Bấy giờ một trong hai người tự nghĩ rằng:
Mía xưa nay vốn ngọt nếu ta dùng nước mía
tưới thêm lên, thì mía chắc chắn là ngọt lắm.
Người kia nghĩ như vậy xong, bèn dùng rất
nhiều mía ép lấy nước, rồi đem nước ấy tưới lên mía mới trồng.
Kết quả chẳng những hao tốn, mà lại bao
nhiêu mía mới trồng đều hư hoại hết.
Chuyện này tỉ dụ: Có một ít người không chịu noi theo đường
chính để tu học Phật pháp, trở lại tư tưởng khác thường, lập dị, cầu kỳ, đui tu
mù luyện, mà cho đó là phương pháp giản dị, "Khắc kỳ thủ chứng". Kết
quả chẳng những không đạt được mục đích đã dự kỳ, mà còn lãng phí tinh thần và
thời gian nữa. Chỉ luống nhọc vô công cũng như người dùng nước mía tưới mía kia
không khác.
17.
Vì Nhỏ Mất Lớn
Thuở xưa, có một người cho người khác
mượn năm đồng, rất lâu mà không trả lại, chàng bèn đi đến nhà đòi.
Ðường đi trải qua một con sông rộng,
chàng phải đi đò tốn ba đồng, đến nhà thời người kia đi vắng, khi trở về chàng
lại phải tốn ba đồng nữa. Ði đò qua lại hết sáu đồng. Làm như thế chỉ luống
nhọc công mà không đi đến đâu cả, số tổn thất lại nhiều hơn số tiền cho mượn.
Chuyện này tỉ dụ: Nếu vì tranh cầu chút lợi, không tiếc làm bại
hoại hạnh thanh cao của mình. Kết quả thường khi không bù lại được sự tổn thất.
Thậm chí, danh lợi đều mất không còn. Hiện tại mang tiếng xấu. Ðời sau mắc quả
báo chẳng lành. Hành động như thế thật là ngu si.
18.
Trên Lầu Mài Dao
Thuở xưa, có một người phục dịch cho vua
rất khổ, trải qua một thời gian lâu, thân thể mỏi mệt vô cùng.
Vua thấy thế thương hại bèn ban cho con
lạc đà chết.
Sau khi chàng lãnh con lạc đà rồi, bèn
đem về nhà lột da. Vì dao lụt cắt không đứt, chàng đi tìm một viên đá để mài
dao, chàng tìm được một viên đá ở trên lầu. Chàng lên lầu mài dao xong, rồi
xuống lầu lột da lạc đà. Cắt một lát dao lụt, chàng lại đi lên lầu mài lại, rồi
trở xuống lầu lột da. Vì lên xuống nhiều lần, thân thể mỏi mệt. Chàng bèn nghĩ
ra một phương pháp, đem con lạc đà để trên lầu cho tiện, một bên thì mài dao,
một bên thì cắt. Chàng tự cho làm thế là rất thông minh. Thật ra ai cũng cười
chê chàng là người ngu xuẩn.
Chuyện này tỉ dụ: Có một người thường thường hủy phá giới cấm,
rồi đem rất nhiều tiền của để tu phước bố thí, mong đặng sanh thiên. Giống như
người mài dao kia, chỗ dụng công rất nhiều mà chỗ đặng rất ít.
19.
Ghi Dấu Trên Thuyền Để Tìm Đồ Rơi Xuống Bể
Thuở xưa, có một người vượt thuyền qua
bể, sơ ý đánh rơi cái chén bạc trong nước sâu, tức khắc chàng ghi trên be
thuyền làm dấu. Ðoạn rồi chèo thuyền đi, trong tâm chàng tự nghĩ: Mình đã ghi
kỹ chỗ cái chén bạc rơi trong nước, sau này có thể căn cứ nơi lằn ghi ấy mà
tìm.
Hai tháng sau, ngày nọ chàng đến nước Sư
tử là một địa phương rất xa, thấy có một giòng sông, chàng sực nhớ dấu đã ghi
trên be thuyền, bèn lặn xuống nước tìm cái chén bạc.
Có người thấy thế hỏi rằng:
Anh lặn vào trong nước để tìm cái gì?
Chàng trả lời:
Tôi muốn tìm cái chén bạc đã đánh rơi.
Người kia lại hỏi:
Chén của anh rơi chỗ nào?
Chàng trả lời:
Tôi đánh rơi khi tôi mới vào biển cách
đây hai tháng về trước.
Lúc ấy tôi có ghi trên be thuyền làm dấu
chắc chắn. Ngày nay tôi cứ xem chỗ ghi trên be thuyền mà xuống nước tìm chén.
Mọi người nghe xong, ha hả cưới lớn và
nói rằng:
Nước tuy giống mà địa phương xa cách ngàn
trùng, làm sao mất một nơi rồi lặn một nơi khác tìm đặng?
Chuyện này tỉ dụ: Ngoại đạo không tu chánh hạnh, ở trong pháp
lành tương tợ nhau, luống tu theo lối khổ hạnh vô ích. Bọn họ đâu biết sai một
ly mất đi ngàn dặm. Chúng ta cần phải sáng suốt y cứ theo nguyên tắc mà tu học
cho đúng chánh pháp, đó là điều trọng yếu của chúng ta.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét